Vücut kitle indeksi, kadın veya erkeklerde boyunuza göre zayıf, kilolu veya obez olduğunuzu gösteren bir değerdir.
Kortizol hormonu, vücudun tehdit anında ortaya çıkan stresin yönetiminden sorumlu ana steroid hormondur. Başka bir adıyla da bilinen stres hormonu, vücudunuz bir tehdit algıladığında salgılanan doğal-koruyucu görevi görmektedir. Tansiyon-kan şekeri seviyelerini kontrol etmeye, bağışıklık fonksiyonunu korumaya ve iltihabi reaksiyonu önlemeye yardımcı olur. Yeteri miktarda salgılandığında sağlıklı bir uyarıcıdır ama miktarı arttığında sağlığa zarar verebilir. Kortizol miktarı genel olarak vücut tarafından belirlenmektedir fakat yüksek kortizonlu ilaç tedavileri sırasında, kortizol seviyesi yükselebilmektedir. Kilo almaya, hipertansiyona, uyku düzensizliğine, psikolojik sorunlara, enerji düşüklüğüne ve diyabete yol açabilir. Stres seviyesini düşürmek, kortizolu düşürmenin en iyi yolu haline gelmektedir.
Neye Yarar
Kortizolün vücuttaki temel görevi, dışardan gelen baskı gibi durumlardan kaynaklanan fiziksel ruhsal ve zihinsel strese karşı savunma mekanizmasını harekete geçirmesidir. Bir tehdit anında beyindeki hipotalamus alarma geçince hipofiz bezi gerekli miktarda kortizolün üretimi için kimyasal bir hormon (adrenokortikotropik) salgılayarak böbreküstü bezlerini tetikler. Böylece vücudun “savaşma, kaçma veya donma” tepkisiyle yanıt vermesini sağlar.
Faydaları;
Kortizol ve Bağışıklık Sistemi
Vücutta iltihaplanma olduğunda kortizolün salınımı artar. Bu, ani tehlikelere karşı iyidir ancak kronikleşmiş stres hormonu yüksekliği, bağışıklık sistemini zayıflatarak kişiyi hastalıklara karşı daha savunmasız hale getirebilir. Bağışıklık sisteminin vücuda yanlışlıkla saldırdığı haşimoto, vitiligo, gibi otoimmün hastalıkları tetikleyebilir.
Kortizol ve Cinsellik
Kortizol vücudunuzda fazla salınması, cinsel performans üzerinde olumsuz etkileyebilmektedir. Kandaki kortizol fazlalığı, adrenalin bezlerindeki steroid hotmonlarından Dehidroepiandrosteron’nu (DHEA) baskılayarak cinsel aktiviteyi engelleyebilmektedir.
Cinsel isteksizlik geneldir bunun dışında erkeklerde testesteron üretiminin azalmasına, testislerin küçülmesine; iktidarsızlığa neden olabilir. Kadınlarda yumurtalıkların küçülmesi ve kısırlık riskini artırabilir. Hamilelerdeki riskse düşük yapmak ve erken doğumdur.
Kortizol Eksikliği Neden Olur?
Kortizol eksikliği, adrenal bezler yeterince kortizol üretmediğinde ortaya çıkar. Bunun sebepleri ise
Aşırı kan kaybı ve verem, AIDS konjenital adrenal hiperplazi (bir enzim bozukluğu) gibi başka hastalıklar da eksikliğe neden olabilir.
Yetişkinlerde olması gereken kortizol seviyeleri;
Bulunan referans değerleri çeşitlilik gösterebilmektedir. Bunlar kişinin yaşı, cinsiyeti, sağlık geçmişi ve uyku düzeni gibi etmenler kortizol seviyesini değiştirebilmektedir. Örneğin, geceleri çalışıp gündüz uyunuyorsa kortizol seviyesi farklılaşacaktır. Kortizol seviyenizi öğrenmeniz adına yakın bir uzmana danışarak test yaptırabilirsiniz. Bu testler kan testi, idrar testi ve tükürük testi diye üçe ayrılmaktadır.
Belirtileri
Kotizol eksikliği tedavisi ise bu yönde kullanılacak, Kortizol ilaçları bulunmaktadır. Kortizol ilaçları genellikle sedef gibi cilt hastalıkları, astım, ülseratif kolit lupus, bazı artrit türleri, özellikle lösemi ve lenfoma gibi bağışıklık sistemiyle ilgili kanserler ve Addison hastalığında kullanılır. Bu ilaç grubu vücudun bağışıklık tepkisini engellediğinden organ naklinde organı reddetmemesi için kullanılır. Yüksek dozlarda veya uzun süreli kullanımda, osteoporoz ve diyabet gibi bir dizi komplikasyon gelişebilir.
Bu ilaçlar şunlardır;
Kortizol Yüksekliği Neden Olur?
Yüksek stres altında kalma ve yüksek dozda kortizol ilaçları kullanımı kortizol yüksekliğinin başlıca nedenidir. Ayrıca adrenal bezleriyle ilgili hastalıklar, tümörler, tiroid hormonunun fazla salgılanması yüksek kortizole yol açabilir.
Kortizol yüksekliği vücutta fazla üretildiğinde oluşabilecek hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Bunlar;
Belirtileri
Kortizol Seviyesini Ayarlamak
Kortizolun hormon üretimini doğru-dengeli beslenme, zamanında dinlenme ve fiziksel egzersizler dengelemektedir. Beslenmek bu konuda en önemli sayılabilecek faktörlerdir. Lif, antioksidan ve omega-3 gibi yararlı yağlar yönünden zengin beslenme düzeni, kortizol seviyesini dengelemede etkilidir. Aşırı kahve tüketmemek, işlenmiş paketli besinleri yememek, alkol ve şekerli içeceklerden sakınmak, proteinli ve yağlı gıdaları fazla miktarda tüketmemeye dikkat edilmelidir. Şeker dikkatli kullanılmalı ve C vitamini, magnezyum, balık yağı takviyesi alınmalıdır.
Kortizol azaltan besinler
Kortizol ve Antrenman
Yapılan antrenman türüne göre kortizol salınımı değişir. Bununla beraber gün içinde antrenman yapılmasa bile biyolojik saat ve öğünlere göre kortizol salınımı dalgalanır. Ayrıca kortizol en yüksek seviyeye biyolojik saat etkisinde sabah 07.00-09.00 saatleri arasında ulaşır.
Kortizol seviyeleri hastalık haricinde üst limitini aşamaz. Dayanıklılık antrenmanları için en iyi saatler kortizol seviyesinin en yüksek olduğu sabah saatleridir böylece üst sınırda olan kortizol seviyesi daha fazla artamaz.
Kortizol kas (özellikle hızlı kasılan tip 2) ve kemik kaybına yol açar bununla beraber testesteron ve insülin anabolik (doku yapımını teşvik eden) etkileri ile kortizol’ün yıkımını durdurmaya çalışır.
Egzersiz sonrası artan kortizol kasların ve kemiklerin yeniden şekillenmesi için bağışıklık sistemini uyarır. Kısa vadede yükselen kortizol’ün olumlu etkisinin yanında uzun vadeli kortizol yükseklikleri kas ve kemik yıkımına sebep olur.
Özetle
Öneriler
Saygı ve Sevgilerle...
Team Shredded Brothers